کات‌اوت فیوز
در سیستم‌های برق صنعتی و توزیع نیروی برق، حفاظت از تجهیزات الکتریکی در برابر جریان‌های اضافی یا اتصال کوتاه یکی از مسائل بسیار حیاتی است. یکی از ابزارهای
مهم و پرکاربرد در این زمینه، کات‌اوت فیوز (Cutout Fuse) است. کات‌اوت فیوزها نوعی از فیوزهای حفاظتی هستند که معمولاً در شبکه‌های توزیع برق فشار متوسط به کار
می‌روند و وظیفه قطع جریان در مواقع بروز خطا را دارند. این مقاله به بررسی ساختار، انواع و اجزای کات‌اوت فیوز می‌پردازد.
کات‌اوت فیوز چیست؟
کات‌اوت فیوزها در واقع ترکیبی از یک فیوز و یک قطع‌کننده اتوماتیک هستند که به طور معمول بر روی پایه‌های مخصوص نصب می‌شوند. زمانی که جریان الکتریکی بیش از حد
استاندارد یا اتصال کوتاه رخ دهد ، فیوز داخل کات‌اوت ذوب شده و باعث قطع جریان می‌شود . این فرآیند به گونه‌ای طراحی شده که علاوه بر حفاظت تجهیزات ، از بروز حوادث
خطرناک نیز جلوگیری کند.
این نوع فیوز بیشتر در خطوط توزیع برق فشار متوسط (معمولاً ۱۱ کیلوولت) به کار می‌رود و به دلیل قابلیت قطع جریان سریع و قابل اطمینان ، یکی از پرکاربرد ترین تجهیزات
حفاظتی به شمار می‌رود.
ساختار و اجزای تشکیل‌دهنده کات‌اوت فیوز
یک کات‌اوت فیوز از چندین جزء اصلی تشکیل شده است که هر کدام نقش مشخصی در عملکرد دستگاه دارند. اجزای مهم کات‌اوت فیوز عبارتند از:
فیوز (Fuse Link):
فیوز یا المان فیوز، هسته مرکزی کات‌اوت فیوز است که جریان برق از آن عبور می‌کند. این المان معمولا از فلزی با نقطه ذوب پایین ساخته می‌شود تا در زمان عبور جریان بیش
از حد، به سرعت ذوب شده و مسیر جریان را قطع کند.
بدنه فیوز (Fuse Body):
بدنه فیوز معمولا از مواد عایق مانند سرامیک یا رزین ساخته می‌شود که فیوز را در خود نگه می‌دارد و از تماس جریان برق با بدنه خارجی جلوگیری می‌کند.
پایه یا نگه‌دارنده (Fuse Holder):
پایه فیوز جایی است که فیوز روی آن نصب می‌شود و به صورت مکانیکی اتصال فیوز با شبکه را برقرار می‌کند. این پایه معمولاً از فلز مقاوم ساخته شده و قابلیت نصب بر روی تیر
برق یا تابلوهای توزیع را دارد.
کلاهک یا پوشش (Arc Extinguishing Chamber):
این قسمت وظیفه خاموش کردن قوس الکتریکی (arc) که هنگام قطع جریان ایجاد می‌شود را دارد. قوس الکتریکی به دلیل قطع ناگهانی جریان می‌تواند باعث آسیب به تجهیزات
شود، بنابراین این بخش بسیار حیاتی است.
دسته قطع‌کننده (Operating Handle):
این دسته امکان قطع و وصل دستی کات‌اوت فیوز را فراهم می‌کند. اپراتور می‌تواند در شرایط لازم فیوز را از مدار خارج یا به مدار وارد کند.
پایه اتصال به زمین (Earthing Terminal):
برخی از کات‌اوت‌ها مجهز به ترمینال اتصال به زمین هستند که برای تخلیه جریان‌های خطا به زمین استفاده می‌شود.
انواع کات‌اوت فیوز
کات‌اوت فیوزها بر اساس شکل عملکرد، نوع فیوز و کاربرد در چند دسته تقسیم می‌شوند:
کات اوت فیوز فشار متوسط (Medium Voltage Cutout Fuse):
واین نوع کات‌اوت برای خطوط توزیع فشار متوسط ۱۱ تا ۳۳ کیلوولت به کار می‌رود و بیشترین کاربرد را در شبکه‌های توزیع برق شهری و روستایی دارد.
کات‌اوت فیوز فشار ضعیف (Low Voltage Cutout Fuse):
این فیوزها معمولاً برای حفاظت تجهیزات و تابلوهای فشار ضعیف (زیر ۱ کیلوولت) به کار می‌روند.
کات‌اوت فیوز خودکار (Automatic Cutout Fuse):
واین نوع کات‌اوت مجهز به مکانیزمی است که در زمان قطع جریان، به صورت خودکار عملیات قطع را انجام می‌دهد بدون نیاز به دخالت اپراتور.
کات‌اوت فیوز دستی (Manual Cutout Fuse):
این نوع برای قطع و وصل جریان به صورت دستی توسط اپراتور طراحی شده است و بیشتر در تابلوهای توزیع داخلی کاربرد دارد.
کات‌اوت فیوز با مکانیسم قوس‌گیر (Arc Extinguishing Cutout Fuse):
در این نوع، بخش خاموش‌کننده قوس بسیار پیشرفته بوده و به سرعت قوس الکتریکی را خاموش می‌کند تا از آسیب به تجهیزات جلوگیری کند.
کاربردهای کات‌اوت فیوز
حفاظت از تجهیزات شبکه توزیع در برابر اتصال کوتاه و اضافه بار
قطع خودکار خطوط آسیب‌دیده و جلوگیری از انتشار خطا
ایمنی در شبکه‌های برق فشار متوسط و فشار ضعیف
کاهش هزینه‌های تعمیر و نگهداری با افزایش عمر تجهیزات
مزایا و معایب کات‌اوت فیوز
مزایا:
هزینه نصب و نگهداری پایین
عملکرد سریع و مطمئن
ساختار ساده و قابلیت تعمیر آسان
قابلیت قطع خودکار جریان خطا
معایب:
عدم امکان استفاده مجدد از فیوز ذوب شده (نیاز به تعویض)
محدودیت در قطع جریان‌های خیلی بالا
در برخی موارد نیاز به دخالت اپراتور برای بازگرداندن مدار
نتیجه‌گیری
کات‌اوت فیوز به عنوان یکی از تجهیزات حیاتی در شبکه‌های توزیع برق، نقش کلیدی در حفاظت از سیستم‌ها و تجهیزات ایفا می‌کند. شناخت اجزای تشکیل‌دهنده و انواع مختلف
آن می‌تواند در انتخاب صحیح این تجهیز برای کاربردهای گوناگون بسیار موثر باشد. با توجه به اهمیت ایمنی و حفاظت در شبکه‌های برق، استفاده از کات‌اوت فیوز مناسب، به بهره
وری و پایداری سیستم کمک شایانی خواهد کرد.
برای مشاوره خریدبامادرارتباط باشید.
